06 Ocak 2018

Heraklitos - Logos

İnsanlar ebedi olan bu evrensel yasayı (sözü) adını duymadan önce de duyar duymaz da kavramıyorlar. Her şey bu yasaya göre gerçekleştiği halde, her birini doğasına göre ayırıp açıklayarak ne olduklarını duyurduğum bu tür sözlerde ve eserlerde kendilerini denemeye kalkıştıkları zaman, sanki bunu sezmemişler gibi bir bir izlenim yaratıyorlar. Öteki insanlar İse uykuda ne yaptıklarım nasıl anımsamıyorlarsa, aynı şekilde uyanıkken de ne yaptıklarım pek bilmiyorlar.
 
  Bu  yüzden  müşterek  olana  uymak  gerekir.  Ama  ev­rensel yasa (logos)  müşterek olduğu  halde  pek çok  kişi sanki kendine özgü bir muhakeme gücüne sahipmiş gibi yaşıyor.

   Ciddi  konuşursak,  müşterek  olanın   üstüne  kurmak gerekir her şeyi,  tıpkı yasaların  üstüne  kurulan  kent gi­bi,  hatta daha da kuvvetli.  Çünkü tüm  insani yasalar tan­rısal bir yasadan  beslenirler.  Çünkü  bu  tanrısal yasa di­lediği  kadar  hükmeder,  her  şeye   yeter  ve  her  şeyden güçlüdür.

 Yabani  ve  evcil  hayvanlar  ve   de  genel  olarak  hava, kara  ve  sudaki  bütün  hayvanlar  tanrının   talimatlarına göre  var  olurlar,  gelişirler  ve  sonra   ölürler.  Ancak  Herakleitos'un  dediği  gibi,  sürünenler  ve   uçanlar  (tanrı­lım ) sillesiyle otlağa yayılırlar.

  Kana  bulanarak günahtan  arınmaya uğraşıyorlar  boşuna;  tıpkı  pisliğe  bulaşan  birinin   kendini  pislikle  te­mizlemek istemesi gibi!  Böyle bir şey  yaparken görenler onu  mutlaka sanırdı  deli.  Üstelik yakarıyorlar tanrı heykellerine,  ölü   duvarlarla  konuşmak   isteyen   biri  gibi. Tanrılarla yarı tanrıların özünü tanım ıyor hiçbiri.

  Kimlere kâhinlik ediyor Ephesoslu Herakleltos? Gece kuşlarına, büyücülere, Bakkha'lara,  Maİnad'lara,  tarikat üyelerine.  Öldükten  sonra yargılanacaklarını,  ateşte ya­nacaklarını söyleyerek  onları  tehdit ediyor. Çünkü gele­neksel din  törenleri  kutsal olmayan  bir tarzda  düzenle­niyor.

  İnsanlar bu töreni Dionysos'a saygıda bulunmak İçin düzenlemeyip , sadece Phallus'a  övgüler düzseydiler, o zaman bu gerçekten utanmazca bir iş olurdu. Oysa kendilerinden geçerek ve vecde gelerek saygıda bulundukla­rı Dlonysos ile Hades tek ve aynı şeydir.
 
 *
     
Herakleitos'un varlık anlayışının temelinde yer alan ve başka bir dile çevrilemeyen logos sözcüğü söz, düşünme, akıl, oran, ölçü gibi çok anlamlı bir sözcüktür. MÖ 5. yüzyılda Herakleitos logosu evreni düzenli bir bütün olarak kuran ve hareket ettiren ussal ilke biçiminde tanımlamıştır.

CAPELLE. Sokrates'ten Önce Felsefe